Güvenli Bağlanma Nedir? Bağlanma Kuramı Nedir?
Bağlanma kuramı, genlerimize işlemiş yakınlık kurma ihtiyacını temel alır. Doğuştan bizde var olan bu sistem yaşam boyu çevremizdeki diğer insanlarla bağ kurmamızı sağlar. Bu anlamda bağ kurmak yaşamsal bir ihtiyaçtır.
Bağlanma Nedir?
Bağlanma, çocuk ile bakım veren kişi (anne-baba ya da birincil bakıcı) arasında yaşamın özellikle ilk 1-2 yılında kurulan duygusal bir bağdır. İlk temel ilişki olan anne çocuk ilişkisi, sonraki yaşam dönemlerindeki bağlanmalar için örnek olur. Bu ilişkide ortaya çıkan yetersizlikler ya da meydana gelen aksamalar bağlanmayı olumsuz yönde etkiler. Kurulan bu bağın etkisi yaşam boyu diğer ilişkilerde kendini gösterir. Yalnızca doğası ve ifade ediliş şekli değişir.
Neden Bağlanmaya İhtiyaç Duyarız?
Bağlanmanın ilk temel göstergesi bebeğin anne ile kurduğu fiziksel yakınlık arayışıdır. Bir bebek annenin fiziksel temasını özellikle ilk 1 sene içerisinde ne kadar yoğun hissederse çocuğun kendini güvende hissetme ihtimali o kadar artmaktadır. Bebek çevreden tehdit algıladığında bakım verenin ulaşılabilir olması onu güvende ve rahat hissettirir. Bu ihtiyacı karşılanan bebek, çevreyi araştırma ve keşfetme konusunda istekli olur. Çünkü ne zaman ihtiyaç hissetse dönebileceği güvenli bir limanı vardır.
Bağlanma Nasıl Gerçekleşir?
Anne, bebeğin fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarına duyarlı olduğunda bebek, bakıma değer olduğuna dair bir benlik algısı ve buna uygun olarak güvenli bağlanma modelini geliştirir. Empatik ya da destekleyici bir anne ya da temel bakım veren kişi, bebeğin diğer insanlarla ilişkiler kurmasına ve dış dünyayı keşfetmesine yardımcı olur ve bebeğin diğerleriyle olan iletişiminin sağlıklı temellerini atmış olur.
Ancak, anne bebeğin istek ve ihtiyaçlarına karşı duyarsız ya da tutarsız olduğunda bebek kendini bakıma değer hissetmez ve güvensiz bağlanma gerçekleşir. Annenin ulaşılmazlığı çocuğun kaygı veya rahatsızlık göstermesine neden olur. Çünkü bağlanma sistemi koruyucu rolünü yerine getirememektedir ve destek alamayan çocuk kendini güvende hissetmez. Bu sebeple güvenli bağlanma geliştiremeyen çocuklar dünyayı tehlikeli, beklenmeyen tehditlerle dolu bir yer olarak algılar. Güvende olma, anlaşılma ve sakinleşme gibi temel ihtiyaçlarını karşılaması sekteye uğramış olur.
Bağlanma Tipleri Nelerdir?
Bağlanma tipleri Mary Ainsworth ve arkadaşlarının “yabancı ortam” testi diye adlandırdıkları deneysel bir yöntem ile belirlenmiştir. Bu yöntemde, bebek annesi ile rahat bir odaya alınmış, ardından kısa aralıklarla annesinden ayrı bırakılmış ve bir yabancı ile yalnız bırakılmış, sonra tekrar annesi ile bir araya getirilmiştir. Deney sırasında, bebeklerin gösterdikleri bağlanma davranışları 3 farklı bağlanma tipinde sınıflandırılmıştır:
Güvenli bağlanan bebekler, güvenli bağlanma nedir
Kaygılı-kararsız bağlanan bebekler
Kaygılı-kaçınmacı bağlanan bebekler
Güvenli bağlanan bebekler, anneleri ile birlikteyken onlarla sıcak ilişkiler kurmuşlar, çevreyi keşfetmeye istekli olmuşlar, odaya bir yabancı girdiğinde kısa süreli hafif bir endişe yaşamışlar, anne odadan ayrıldığında görülebilir şekilde üzülmüş, anne geri döndüğünde ise onu sıcak bir şekilde karşılamış, rahatlamış ve anneye yakın olmak istemişler.
Kaygılı-kaçınmacı bebekler anneleri yanında iken ilgi göstermemişler, annede odadan ayrıldığında ve odaya geri döndüğünde çok az tepki göstermiş ya da hiç tepki göstermemişler.
Kaygılı-kararsız bebekler anneleri odadan çıktığında yoğun bir kaygı ya da kızgınlık yaşamışlar, anneleri odaya döndüğünde ise sakinleşmekte güçlük çekmiş ve başka şeylerle ilgilenme konusunda ilgisiz kalmışlardır.
Bağlanma Biçimleri Çocuğun Yaşamını Nasıl Etkiler?
Anne/birincil bakım veren kişi, bebeğin duygularını ve ihtiyaçlarını yargılamadan, küçümsemeden, görmezden gelmeden anlayıp, kabul edip bu ihtiyacına cevap verdiğinde bebek ebeveyni tarafından anlaşıldığını, değer verildiğini hisseder. Bu da ebeveyn ve çocuk arasında güvenli bağ oluşturur.
Güvenli bağlanan çocuklar daha az bağımlı, iletişime açık ve çevreyi keşfetmeye daha çok ilgilidir. Stres durumlarıyla daha etkili başa çıkabilmektedirler. Güvensiz bağlanan çocuklar ise çevreyi keşfetmeye daha az meraklı ve çekingendirler.
Güvenli bağlanan çocukların sosyal ilişkileri daha iyi ve okula uyumları daha kolay olmaktadır. Güvenli bağlanan çocuklar öğrenme sürecinde dikkatlerini daha iyi odaklayıp sürdürdükleri için başarı da yüksek olmaktadır.
Üsküdar Psikolog, Üsküdar Pedagog, Üsküdar Evlilik Terapisi, Üsküdar Bireysel Terapi, Panik atak panik bozukluk alanında uzman psikolog desteği almak için bize ulaşabilirsiniz.